Teknolojinin hızlı gelişimiyle birlikte hayatlarımızdaki renkler ve filtreler de hızla arttı ve değişti. Özellikle sosyal medya hayatımızda önemli yer almaya başladı. Fotoğraf çekmek artık sadece hobi olmaktan çıktı ve küçük bir dokunuşla herkesin beğenisine sunulmaya başladı. Artık hepimiz fotoğraflar çekebiliyor, bunlara efektler koyabiliyor, süsleyebiliyoruz ve en kolayıda tüm bunlar içinde bir başkasına ihtiyaç duymuyoruz. Peki, kimseye ihtiyaç duymamamızı sağlayan SELFİE akımı aslında bir takıntıya dönüşüyor olabilir mi? Bu gelişmelerin ışığında tüm dünyayı kasıp kavuran, uğruna yanlışlıkla ölümler dahi yaşanan ”selfie çekmeye” psikolojik açıdan bir bakalım…
Nedir Bu Selfie ?
Kullanıcıların bireyselliklerine ve kendilerine önem vermelerini sağlayan kendilerine yönelik bir eylemdir aslında. Narsisizm gibi kişilik özellikleriyle de ilişkilidir. Selfie çekmek, fotoğraf çekmekten daha fazlasıdır. Renk ve kontrast düzenleme, arka planların değişmesi ve yüklenmeden önce diğer efektlerin eklenmesini içerebilir. Bu ek seçenekler ve bütünleştirici düzenleme kullanımı , özellikle gençler ve genç yetişkinler arasında selfie çekme davranışını daha da yaygınlaştırdı. Buda beraberinde bazı soruları ve sorunları getirdi.
”Selfie çekmeye bağımlı mısın?”
Selfie Çekmek Tehlikeli Mi ?
2014 yılından beri rapor edilen 76 ölüm olmuştur. Bu ölümler genellikle, insanlar su, yükseklik, trenler gibi hareketli araçların yakınında ya da silahla poz verirken gibi tehlikeli ortamlarda kendilerini çekmeye çalışırken ortaya çıkmıştır. Uluslararası Akıl Sağlığı ve Bağımlılık Dergisi’nde yayınlanan sonuçlara göre uzmanlar selfie çekmenin altında ruhsal bir sorun olabileceğine işaret etti. Buna da SELFİTİS adını verdi.
Selfitis Ne Demektir ?
Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) son zamanlarda internet ortamın bir fenomen haline gelen Selfie çekmenin ruh sağlığı açısından tanımını yaptı. Birliğin açıklamasına göre Selfie fotoğrafları çekmek bir tür ruhsal rahatsızlığa işaret edebilir.
Sorunlu düzeyde özçekim yapma halinde altta yatan bir takım psikolojik sorunlar etkili olabilir.
Selfie Çekmenin Altındaki Dinamikler
Kişi kendi fotoğraflarını çekerek, bazı eksikliklerinin telafisi için bir yol olarak kullanabilir, sosyal medyaya gönderme arzusu ile hareket edip, özsaygı eksikliğini giderme çabası ve bir boşluğu doldurmak için de takıntılı bir şekilde kullanabilir.
Genelde, bu durumdaki kişiler temel güven duygusunda sorunlar yaşayabilirler ve etraflarındakiler tarafından kabul görme ihtiyacı duyarlar ve diğer potansiyel bağımlılık davranışlarına benzer belirtiler sergileyebilirler.
Selfie takıntısından etkilenmiş insanlar sosyal ortamlarda garipsenen davranışlara sürüklenebilirler. Kendimizi alıkoyamayıp, sohbetin ya da eğlencenin en heyecanlı yerinde veya tek başımızayken niye sürekli selfie çekiyoruz diye hiç düşündünüz mü?
Bu sorunlu davranışın altında bazı güçlü sebepler olabilir örneğin;
Selfie Çekmemizin 6 Sebebi!
Sosyal ağını güçlendirme beklentisi (iyi hissetmek ve başkalarına göstermek için belirli yerlerde selfie çekmek)
Akranları ile rekabet ihtiyacı (sosyal medyada daha fazla ”beğeni” almak için selfie çekmek)
Dikkat çekme ihtiyacı İnsanlar arasında selfie çekerken ya da çekilen resmin sosyal medyada kullanılması ile ilginin kendi üzerine yönelmesine çabalamak
Ruh halini değiştirmek veya olumsuz duygularla başetmek için (kendini daha iyi hissetmek için selfie çekmek) Bu yolla kişi içine girdiği anksiyete, çökkün duygu halinden kısa bir süre için çıkabilir.
Kendine güven (kendini daha iyi hissetmek için selfie çekmek) Daha çok beğeni almak, kendilik algısını yapay bir şekilde destekleyebilir.
Gruba Ait Olma Çabası (İçinde olduğu ya da girmek istediği gruba dahil olmak için yapabilir.) Bu yolla kişi kendi sosyal grubu ve akranlarıyla uyum içinde olduğunu göstermek isteyebilir.
Bu altı bileşenden yola çıkarak uzmanlar ”Selfit Davranış Ölçeği” geliştirmişler. Literatüre geçen bilgilere göre Selfitis’in (problemli özçekim yapma) üç seviyesi olduğu belirlendi.
Selfie’nin 3 Seviyesi!
1- Sınırda olanlar: Günde en az 3 selfie çekip hepsini sosyal medyaya koymuyorsanız…
2- Orta Düzey: Günde en az 3 selfie çekip her birini sosyal medyaya koyuyorsanız…
3- Şiddetli Düzey: Selfie çekmek için kontrol edilemeyen bir istek duyup, aşırı sık selfie çekip, günde en az 6 veya daha fazla sayıda sosyal medyada paylaşıyorsanız… Özçekim yapmak hayatınızda bir probleme işaret ediyor olabilir.
Bu sorunun henüz herkes tarafından kabul edilmiş bir tedavisi yok. Ancak Bilişsel Davranışçı Terapi (Cognitive Behavioral Therapy – CBT) yardımı sayesinde geçici olarak tedavi edilebilir. Psikoterapide amaç kişinin selfie çekme sıklığını azaltmaya odaklanmaktan öte, bu ihtiyacının temelinde yatan dinamikleri anlamaya ve bunlar üzerine çalışmayı hedefleyecektir. Selfie çekmek, yayınlamak ya da kendinizi göz önünde tutma çabalarınız daha derin duygusal ihtiyaçların bir yansıması olabilir.
Büşra Ceren Yılmaz
Yazı Fotoğraf: NTV
